De dames van het Huis Oranje-Nassau

Als we de geschiedenis van Nederland bekijken zien we dat de heren uit het Huis van Oranje en/of uit het Huis van Nassau een belangrijke rol hebben gespeeld. Wat vaak niet opvalt is het feit dat ook hun vrouwen vaak een zeer belangrijke rol vervulden. Ze zorgden niet alleen voor het krijgen en verzorgen van het nageslacht maar namen vaak ook belangrijke taken van hun man over, al was dit vooral op de achtergrond. Daarnaast stierf de mannelijke tak van de familie van Oranje-Nassau al snel uit en zijn de leden van ons koningshuis vandaag de dag afstammelingen van de vrouwelijke lijn van Oranje-Nassau. Hoog tijd om deze belangrijke 'dames van Oranje' eens in de schijnwerper te zetten.

Inhoud

• De familie's van Oranje en Nassau
• Vrouwen van de stadhouders, prinsessen van Oranje

De familie's van Oranje en Nassau

De eerste man uit het huis van Oranje die een belangrijke rol speelde in de Nederlandse geschiedenis was prins Willem I van Oranje (1533-1584). Aangezien Willem tijdens de opstand van de Nederlanden tegen haar Spaanse koning een grote rol van betekenis had gespeeld werd besloten zijn titel van stadhouder overerfbaar te maken. Na Willems overlijden erfde zijn zoon Maurits hierdoor niet alleen de titel van prins van Oranje, maar tevens ook de titel van stadhouder. Vanaf dit moment waren de titel van stadhouder en die van prins van Oranje onlosmakelijk met elkaar verbonden en alle stadhouders die de Nederlanden in de loop der jaren kregen waren dan ook afstammelingen uit het Huis van Oranje. Naarmate de eeuwen verstreken raakte de familie van Oranje verspreid en werd opgedeeld in een tweetal 'takken'. Aan de ene kant had men de familie van Oranje die leiding gaf aan de zuidelijke delen van de Nederlanden en in het noorden regeerde de tak Nassau-Dietz. In de loop der jaren stierf de mannelijke tak van de familie van Oranje uit en de titels gingen over naar het Huis Nassau-Dietz. Zij paste hun naam vervolgens aan in Oranje-Nassau, aangezien de prinselijk titel van Oranje hoger in rang stond dan de hertogelijke titel die behoorden bij het hertogdom Nassau.

Vrouwen van de stadhouders, prinsessen van Oranje

Aangezien de stadhouder vaak één en de zelfde persoon was als de prins van Oranje, was zijn vrouw niet alleen de vrouw van de stadhouder, maar tevens ook prinses van Oranje. Een titel die de dame in kwestie niet alleen veel aanzien en status gaf, maar ook diverse belangrijke verplichtingen met zich mee bracht. Zo was de druk om een mannelijke (!) opvolger te baren hoog en diende de kinderen die werden geboren onberispelijk te worden opgevoed. Daarnaast was de vrouw verantwoordelijk voor alle zaken in en rond het huis wat betekende dat ze vaak leiding aan een hofhouding, bestaande uit tientallen personen, gaven. Hoe er invulling aan deze belangrijke rol werd gegeven was per vrouw verschillend, maar hing vaak nauw samen met hoe goed haar relatie met haar man was. Sommige heren van de familie Oranje-Nassau zagen hun vrouw als hun gelijke en tilde zwaar aan hun mening. Andere heren van de familie waren echter van mening dat een vrouw alleen bedoeld was om kinderen te bedaren en het huishouden te bestieren.

Dynastieke huwelijken

Gezien de belangrijke taak die er op de schouders van de heren van Oranje-Nassau rustten werden hun huwelijken uit dynastiek oogpunt gesloten. Met andere woorden; liefde was niet belangrijk, het vergrootte van de macht wel. Sommige heren hadden het geluk om zelf enige invloed op hun aanstaande huwelijk te kunnen uitoefenen, maar de dames in kwestie hadden daarentegen helemaal geen inspraak. Ondanks dat het huwelijk vaak het belang van beide families dienden was de kans dat de aanstaande bruid en bruidegom elkaar niet konden uitstaan, groot. Trouwen met de stadhouder en/of met de prins van Oranje betekende niet alleen een leven als prinses, maar ook een leven in eenzaamheid en afzondering. Ondanks dit sombere vooruitzicht waren niet alle huwelijken in de familie Oranje-Nassau ongelukkig, sommige vrouwen hadden het geluk redelijk goed met hun man door één deur te kunnen.